Ο δανός συγγραφέας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν αποτελεί έναν από τους πιο διάσημους ευρωπαίους συγγραφείς παραμυθιών. Σήμερα είναι περισσότερο γνωστός για τα παραμύθια ‘’η μικρή γοργόνα’’, ‘’το κοριτσάκι με τα σπίρτα’’, ‘’o μολυβένιος στρατιώτης’’, τα οποία μιλούσαν την περιβαλλοντική υποβάθμιση λόγω της γρήγορης βιομηχανοποίησης της εποχής του.
Η ανθρωπογενείς δραστηριότητα για πολλούς επιστήμονες είναι η κύρια αιτία της επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου, η οποία ξεκίνησε από τα πολύ αρχικά στάδια της βιομηχανικής επανάστασης γύρω στον 19ο αιώνα. Ήδη από το 1760 μέχρι το 1914 στην Αγγλία, τεράστιοι αριθμοί πολιτών μετακινήθηκαν από την εξοχή στις πόλεις για ένα καλύτερο οικονομικά μέλλον.
Η μετακίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αποξένωση των ανθρώπων από τη φύση. Μερικά παραμύθια του Άντερσεν απεικονίζουν πως φυτά βασανίζονταν από τους ήρωες των παραμυθιών του, παραδείγματος χάρη «Το έλατο» και η «Μαργαρίτα και το λινάρι». Στις ιστορίες αυτές ο συγγραφέας έδωσε φωνή στα φυτά να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους για τους κινδύνους που βίωναν από την εξάπλωση της βιομηχανίας. Ο στόχος τέτοιων παραμυθιών ήταν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να σκεφτούν την επίδραση τους πάνω στο περιβάλλον.
Άλλα παραμύθια του 19ου αιώνα όπως «το μεγάλο θαλάσσιο νερόφιδο», έδωσαν έμφαση στην αναδυόμενη διαμάχη μεταξύ των ζώων και της τεχνολογίας. Το παραμύθι περίγραφε την αντίδραση των ψαριών στην εγκατάσταση του διατλαντικού καλωδίου για τον τηλέγραφο, το οποίο εκτείνεται οριζόντια σε όλο το πλάτος του ατλαντικού ωκεανού μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής. Σύμφωνα με το παραμύθι μέσα στο χάος της εγκατάστασης του καλωδίου, πολλά ζωάκια όπως οι θαλάσσιες ανεμώνες από το άγχος τους αρρώστησαν. Τα ψάρια τελικά ενώθηκαν για να καταστρέψουν το καλώδιο αλλά την ίδια στιγμή ένας καρχαρίας και ένας ξιφίας βρήκαν την εύκαιρα να τους επιτεθούν και να φαν αρκετούς από αυτούς. Έτσι τα ζωάκια δεν κατάφεραν να χαλάσουν το καλώδιο του τηλέγραφου που τα άγχωνε.
Στην σύγχρονη λογοτεχνία η θεματολογία αυτού του είδους παραμυθιών αντανακλά όλο και περισσότερο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το περιβάλλον. Παράλληλα δίνεται στα παιδιά το μήνυμα της σοβαρότητας των οικολογικών κρίσεων στις οποίες δυστυχώς πολλοί άνθρωποι γυρίζουν την πλάτη αγνοώντας ότι ναι τους αφορά άμεσα η εύρεση μιας ριζοσπαστικής και επιτακτικής λύσης.
Η ανθρωπογενείς δραστηριότητα για πολλούς επιστήμονες είναι η κύρια αιτία της επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου, η οποία ξεκίνησε από τα πολύ αρχικά στάδια της βιομηχανικής επανάστασης γύρω στον 19ο αιώνα. Ήδη από το 1760 μέχρι το 1914 στην Αγγλία, τεράστιοι αριθμοί πολιτών μετακινήθηκαν από την εξοχή στις πόλεις για ένα καλύτερο οικονομικά μέλλον.
Η μετακίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αποξένωση των ανθρώπων από τη φύση. Μερικά παραμύθια του Άντερσεν απεικονίζουν πως φυτά βασανίζονταν από τους ήρωες των παραμυθιών του, παραδείγματος χάρη «Το έλατο» και η «Μαργαρίτα και το λινάρι». Στις ιστορίες αυτές ο συγγραφέας έδωσε φωνή στα φυτά να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους για τους κινδύνους που βίωναν από την εξάπλωση της βιομηχανίας. Ο στόχος τέτοιων παραμυθιών ήταν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να σκεφτούν την επίδραση τους πάνω στο περιβάλλον.
Άλλα παραμύθια του 19ου αιώνα όπως «το μεγάλο θαλάσσιο νερόφιδο», έδωσαν έμφαση στην αναδυόμενη διαμάχη μεταξύ των ζώων και της τεχνολογίας. Το παραμύθι περίγραφε την αντίδραση των ψαριών στην εγκατάσταση του διατλαντικού καλωδίου για τον τηλέγραφο, το οποίο εκτείνεται οριζόντια σε όλο το πλάτος του ατλαντικού ωκεανού μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής. Σύμφωνα με το παραμύθι μέσα στο χάος της εγκατάστασης του καλωδίου, πολλά ζωάκια όπως οι θαλάσσιες ανεμώνες από το άγχος τους αρρώστησαν. Τα ψάρια τελικά ενώθηκαν για να καταστρέψουν το καλώδιο αλλά την ίδια στιγμή ένας καρχαρίας και ένας ξιφίας βρήκαν την εύκαιρα να τους επιτεθούν και να φαν αρκετούς από αυτούς. Έτσι τα ζωάκια δεν κατάφεραν να χαλάσουν το καλώδιο του τηλέγραφου που τα άγχωνε.
Στην σύγχρονη λογοτεχνία η θεματολογία αυτού του είδους παραμυθιών αντανακλά όλο και περισσότερο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το περιβάλλον. Παράλληλα δίνεται στα παιδιά το μήνυμα της σοβαρότητας των οικολογικών κρίσεων στις οποίες δυστυχώς πολλοί άνθρωποι γυρίζουν την πλάτη αγνοώντας ότι ναι τους αφορά άμεσα η εύρεση μιας ριζοσπαστικής και επιτακτικής λύσης.
Βιβλιογραφία:
To άρθρο είναι βασισμένο στο πρωτότυπο κείμενο “How 19th century fairy tales expressed anxieties about ecological devastation” της Dr Victoria Tedeschi, ανακτήθηκε στις 23/03/2017 από: https://theconversation.com/how-19th-century-fairy-tales-expressed-anxieties-about-ecological-devastation-73137
EcoFairytales 